Ga direct naar de inhoud
Ga direct naar de footer
“Ik voelde dat ze me zagen. Ik kreeg erkenning.” Hoe we aan herstel werken samen met partners, zoals gemeenten
Dag in dag uit werken er achter de schermen honderden mensen hard om gedupeerde ouders te helpen. De situatie is ingewikkeld en herstel kost heel veel tijd, maar opgeven is geen optie. We willen ouders echt op weg helpen, dat ze gehoord worden en dat ze weten waar ze aan toe zijn. Dat ze gecompenseerd worden, maar ook andere hulp krijgen. Samen met specialisten, partners en ouders doen we er alles aan om herstel te bespoedigen. Een van de partners waarmee de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) intensief samenwerkt zijn gemeenten. Wat verstaan we onder herstel? Hoe werken we daaraan samen met gemeenten?
Let op: dit bericht is van 2 november 2021
Ga voor meer informatie naar de pagina over hulp van de gemeente.
Hieronder lees je het verhaal van een moeder die dankzij een belangrijke pilot met de gemeente Zaanstad weer een nieuwe start kon maken. Ook Wouter Snel van de gemeente Zaanstad en Jeroen Vink (UHT) vertellen hoe zij alles op alles zetten om ouders te helpen.
Over de pilot 'Betekenisvol herstel'
Om de hersteloperatie te versnellen, is begin dit jaar een pilot opgezet met een aantal gemeenten. Ook ouders konden hierin meedenken en hun advies geven. Een belangrijk startpunt in de pilot is dat het proces begint met een uitgebreid gesprek tussen de ouder, de persoonlijk zaakbehandelaar van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen, maar ook een ondersteuner van de gemeente. Ook is er een gespreksleider die het gesprek begeleidt. Soms doet ook een ervaringsdeskundige mee. Dit is een gedupeerde ouder die al compensatie heeft ontvangen. In het gesprek wordt met elkaar de behoeften van de ouder in kaart gebracht en vastgelegd. Die behoeftes gaan over geld, maar ook over de inhoudelijke, procedurele en zeker ook de emotionele gevolgen voor een ouder.
“Alles op alles zetten om het juiste voor de ouders te doen”
Jeroen Vink, programmacoördinator bij UHT
“Ik kan geen dag voorspellen. Elke dag is anders. Maar dat vind ik juist het mooie aan dit werk. Wij doen het voor de ouders en zetten alles op alles om het juiste voor ze te doen zodat zij verder kunnen.”
Dagelijks is Jeroen Vink bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) met verschillende samenwerkingspartners en ouders in gesprek om te blijven werken aan herstel. ”We zetten alles in het werk om de ouders te helpen op allerlei gebieden. Niet alleen financieel, maar ook praktisch en emotioneel. Dat betekent dat we steeds de behandeling willen verbeteren op basis van de input van ouders. We moeten de ouders verder helpen. We moeten hierbij zoveel mogelijk vooruitgang blijven boeken.”
Ruimte en tijd
De pilot met de gemeenten is een belangrijk project om het herstel te verbeteren en versnellen waar mogelijk. “Ouders krijgen een gesprek op locatie bij hun gemeente. Daarbij is vanuit de herstelorganisatie een persoonlijk zaakbehandelaar aanwezig. Belangrijkste is dat ouders de ruimte en tijd krijgen om hun verhaal te vertellen. Daarna nemen ze het dossier punt voor punt door. We merkten dat vooral het luisteren naar de ouders en hen de ruimte geven om hun verhaal te vertellen belangrijk is. Niet per se de compensatie, maar het emotionele herstel is het belangrijkste.
De pilot zelf is voor ons ook een leerweg. Hoe bieden we maatwerk? Waar moeten we in het proces inspringen om het herstel te bevorderen zowel in snelheid, als financieel en emotioneel. Hoe gaan we om met de gegeven tijd? Met elkaar zoeken we steeds naar de juiste oplossingen. Een voortdurend proces. Het verloren vertrouwen is niet zomaar terug. Het is belangrijk dat we duidelijke afspraken maken en deze ook nakomen om het terug te winnen. Ik zet me hier elke dag volledig voor in. Zo kunnen we het in de toekomst beter doen.”
“Ik voelde een enorme rust toen ik erkenning kreeg”
Het verhaal van een moeder
Ze weet nog goed hoe ze als jonge moeder van plan was om een opleiding te gaan volgen zodra de kinderen naar school zouden gaan. Maar toen ze haar jonge kinderen naar een gastouder bracht, verliep haar leven heel anders dan ze had kunnen voorzien. En dat duurde maar liefst 12 jaar. “Ik streed, maar liet ook alles over mij heen komen. Ik wist niet wat ik fout had gedaan."
"Toen helder werd waar het mis was gegaan en het einde van jarenlang schulden nabij leek, liep dat niet zoals ik had verwacht. Dat ik niet in aanmerking leek te komen voor de Catshuisregeling en de nazorg zorgden voor een enorme vertraging en teleurstelling in de behandeling. De pilot van de Gemeente Zaanstad bood tenslotte de juiste hulp."
“De problemen begonnen al in 2009, maar ik had toen nog niet door dat er een probleem was. Pas na heel veel het juiste proberen te doen, begon ik langzaam te zien dat er iets niet klopte, maar niemand geloofde mij. Ik herinner me nog goed dat in 2016 mijn leven drastisch veranderde. Door de schulden en stress kwamen er relatieproblemen. Door de BKR-registratie kon ik geen huis kopen en verhuisden we van de ene naar de andere plek. Ook via de rechter kwam ik er niet uit. Al die tijd heb ik mijn hoofd net boven water kunnen houden. Het was loodzwaar.”
Net als vele gedupeerde ouders heeft deze moeder een verhaal dat over meerdere jaren gaat. Het liefst blijft ze anoniem, want slechts twee mensen kennen haar werkelijke verhaal. Haar kinderen wil ze er niet mee belasten. “Zij hebben genoeg meegemaakt.”
Moeizaam herstel
“Ik probeerde positief te blijven.” Toch sloeg het weer om tijdens het herstelproces. “Ik meldde me al heel vroeg aan bij de herstelorganisatie. Ik dacht: “Nu gaat het goedkomen. Nu gaat iemand alles bekijken. Ik was enorm hoopvol.” Maar de Catshuisregeling zorgde ervoor dat haar herstelproces niet verder liep. Ze kwam niet door de lichte toets. Wat betekende dat ze pas in het najaar konden starten met een integrale beoordeling. “Eigenlijk had dit al voor juni afgerond moeten zijn. De vertraging had grote financiële, maar vooral psychische gevolgen."
"Al die jaren vond ik een weg om positief te blijven, maar dat ging zo dichtbij de oplossing echt niet meer. Ik stortte helemaal in. Het liefst lag ik de hele dag in mijn bed. Alles was ineens onzeker. De schulden die tijdelijk waren gestopt gingen weer lopen en dat kon ik niet meer aan. Ik moest mijn kinderen weer teleurstellen. Hoe moest ik nu verder? Wat ging men doen? Ik kreeg geen antwoorden. Wat ik ook zei, er werd niet naar mij geluisterd. Ik voelde me behandeld als een nummer en niet als mens. Een groot fiasco. Enorm onrechtvaardig. Voor het eerst had ik grote moeite om mezelf te herpakken.”
Verlossende vraag
Na loodzware maanden kwam er in mei een verlossende vraag: of ze mee wilde doen aan de pilot die in de gemeente Zaanstad van start ging. “Vanaf januari was ik al betrokken bij een meedenkgroep voor de pilot. Ik heb deze kans met beide handen aangegrepen. Mijn dossier werd direct opgepakt. Dat was zo'n ommezwaai dat ik soms ging twijfelen of dit wel echt gebeurde. Ik werd gezien, gehoord en geholpen. Ik mocht mijn hele verhaal vertellen en iedereen nam de tijd om echt naar mij te luisteren. Daarna werd mijn dossier punt voor punt doorgenomen.”
Vanaf de pilot kwam alles in een positieve stroomversnelling terecht. “Ik voelde dat ze me zagen. Ik kreeg erkenning. En toen kwam er eindelijk rust. Een enorme vermoeidheid maakte zich meester van me. Deze pilot is mijn redding geweest. Hoewel wij nog met smart wachten op een laatste handeling (de verwijdering van de BKR-registratie), ervaar ik vooral dat een nieuwe start nog waardevoller is dan de financiële compensatie. Ik kan weer naar de toekomst kijken. Dankzij de pilot doe ik nu de opleiding die ik altijd al wilde doen.”
Haar twee jongens, die inmiddels tiener zijn, kon ze onlangs vertellen dat ze dankzij haar opleiding nu ook een nieuwe baan heeft gevonden. De baan waarvan ze droomde toen zij nog klein waren. Ze is 1 november begonnen.
“Erkenning herstelt”
Wouter Snel, coördinator Toeslagen bij gemeente Zaanstad
Elke dag werkt hij met grote toewijding en vol optimisme aan het herstel van gedupeerde ouders in 'zijn' gemeente. Want zoals hij zelf zegt: “Het maken van een nieuwe start in het leven van deze ouders, is een belangrijke stap richting herstel. Dat doen we niet alleen door schulden kwijt te schelden, maar ook door de ouders erkenning te geven.”
Lange tijd was het voor de gemeente niet duidelijk welke ouders getroffen waren door de problemen met de kinderopvangtoeslag. De afgelopen maanden kwamen er steeds meer in beeld en kon de gemeente de ouders samen met de herstelorganisatie beter helpen. Door deelname aan de pilot krijgt herstel nog meer diepgang omdat we zo steeds beter ontdekken wat werkt en wat niet.
Wouter werkt sinds januari 2020 aan het herstelproces. “Wat klein begon, is nu een grote opdracht, waar ik fulltime met een toegewijd team aan werk. Ik probeer collega's zo goed mogelijk bij te staan, want het is geen makkelijke opgave. Waar we eerst ouders afwezen omdat we ze niet konden helpen vanwege de 'fraudeschulden bij de Belastingdienst', kunnen we dat nu wel. Maar hoewel we sneller zouden willen, gaat het herstelproces langzaam.”
Bij de gemeente Zaanstad hebben zich inmiddels ruim 600 ouders aangemeld. Daarvan hebben 155 ouders directe ondersteuning nodig. Wouter: “De omvang, maar ook de complexiteit van elke zaak vraagt tijd en aandacht. We hebben niet eerder zulke grote aantallen ouders met (financiële) problemen gehad in zo'n korte tijd. En de verhalen zijn ook veel intenser en heftiger. Elke zaak vraagt om maatwerk en een heel persoonlijke benadering van de ouder. Een grote rol hierin is weggelegd voor de medewerkers van de sociale wijkteams. Zij leggen contact met gedupeerde ouders in de buurt. Ook nemen ze contact op met schuldeisers, en helpen ze bij alles wat de ouder nodig heeft om vooruit te kunnen.”
Betekenisvol Herstel
De gemeente Zaanstad doet mee aan de pilot Betekenisvol Herstel voor gedupeerde ouders. Een belangrijk aandachtspunt in de pilot is dat ouders hun verhaal kunnen vertellen aan het Sociaal Wijkteam en de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen. Bij de gesprekken is iemand van de gemeente aanwezig die de gesprekken begeleidt. Er worden samen afspraken gemaakt en de ouder krijgt inzicht in het (vervolg)proces.
“Op hoofdlijnen zijn we tevreden over de pilot. Voor de ouders is het enorm waardevol om met de juiste mensen om tafel te zitten. Er wordt echt naar ze geluisterd en ze hebben direct contact met de mensen die voor hen iets kunnen betekenen. Vragen worden snel beantwoord en ouders weten precies bij wie ze terecht kunnen. Het kost echter veel tijd, waardoor ik me weleens afvraag hoe wij alle ouders goed kunnen helpen. Iedereen verdient deze aandacht. Er zijn overigens ook ouders die hebben aangegeven geen behoefte te hebben aan gesprekken. Dat kan allerlei redenen hebben: van er niet mee bezig willen zijn, tot schaamte. Hoe pakken we dat dan als team op? We zijn voortdurend aan het kijken hoe we processen kunnen verbeteren. Dit doen we samen met een meedenkgroep, die bestaat uit zes gedupeerde ouders.”
Herstellen
“We doen ons uiterste best alle ouders weer een nieuwe start in het leven te geven. We helpen met geld voor spullen die ze nodig hebben, maar ook met medische kosten en aanvullende verzekeringen. Zo proberen we zoveel mogelijk belemmeringen weg te nemen. Daarnaast is er het geestelijke herstel. En dat is boven alles het belangrijkste. Dat begint er vooral mee dat de gedupeerde ouder erkenning krijgt voor de situatie waarin hij of zij buiten hun eigen schuld in is terecht gekomen. Wij merken dat bijna alle ouders erkenning en rust het belangrijkst vinden.
Wanneer het herstelproces rond is? In brede zin als iedereen is gemeld en ook compensatie heeft gekregen. En voor de pilot: als we gesprekken hebben kunnen voeren met de ouders die daar behoefte aan hebben en wij zoveel mogelijk belemmeringen voor ze hebben weggenomen. Zo krijgen ze een nieuwe start. Maar dat gaat niet snel. Herstellen heeft tijd nodig.”